Çanakkale Coğrafyası

tarafından **By_hakaN** C.tesi 06 Ara. 2008, 00:51

Çanakkale İli; Türkiye’nin kuzeybatısında Anadolu’nun batı uzantılarından biri olan BigaYarımadası ile Balkan Yarımadasının Doğu Trakya Bölgesine bağlanmış Gelibolu Yarımadası toprakları üzerinde bulunan bir ildir. Çanakkale İli’nin büyük bir bölümü Marmara Bölgesi’nin Güney Marmara Bölümü’nde, Edremit Körfezi kıyısında küçük bir bölümü de Ege Bölgesi, Asıl Ege Bölümü’nde yer almaktadır. İl toprakları; Gelibolu Yarımadası’nda kuzeyden Korudağı, batıdan Saroz Körfezi ve Ege Denizi, Güneyden Ege Denizi, Kuzeyden Marmara Denizi ve Doğudan ise Kazdağları ve uzantıları ile çevrilidir. Bununla birlikte Çanakkale İli idari anlamda doğu ve güneydoğudan Balıkesir İli ve batıda Tekirdağ İli ile çevrilidir. Başka bir ifade ile Çanakkale İli, Anadolu’nun kuzey batısında Asya ve Avrupa kıtalarını birbirinden ayıran ve kendi adıyla anılan Çanakkale Boğazı’nın çevresinde yer almaktadır. İl sınırlarına; Ege Denizi’nde, Türkiye’nin en büyük adası olan Gökçeada (İmroz) (289 km²) ile Bozcaada (39 km²) ve Tavşan adaları da dahildir Çanakkale İli, Güney Marmara Bölümü’nün batısını teşkil eden Biga Yarımadası’nda yer almaktadır. Edremit Körfezi’nden başlayarak kuzeydoğudaki Erdek Körfezi’ne doğru çekilen hattın batısında kalan yaklaşık 10 bin km²’lik bölüme “Biga Yarımadası” denir. Yarımada bu adı, kuzeydoğusunda bulunan Biga ilçesinden almaktadır. Yarımadanın doğu sınırını Edremit kuzeyinden itibaren Gönen (Aisepos) Çayı oluşturur. Güneyde Edremit Körfezi, batıda Ege denizi, kuzeyde ise Çanakkale Boğazı ve Marmara Denizi yer alır. Kuzeydeki Marmara Denizi kıyısı ile güneydeki Ege Denizi kıyısı doğu-batı yönünde birbirine paralel uzanırken, doğu batıdaki sınırları kuzeydoğu-güneybatı yönündedir . Biga Yarımadası’nda seçilen başlıca morfolojik üniteler ise batı, kuzey ve güneyde irili ufaklı kıyı ovaları ve bunların gerisinde tepelikler, platolar ve iç kesimlerde yüksek dağlık alanlardır. Ancak orta kesimlerde platolar ve dağlık kütleler arasına sıkışmış tektonik depresyonlara sıkça rastlamak mümkündür.

Edremit Körfezi’nin kuzeyinden başlayıp kuzeydoğu yönüne doğru uzanan kesiminde yüksekliği 1.700 m’yi aşan Kaz Dağları ve onun uzantıları yer alır. Bunlar doğudan batıya doğru Baba Dağı (1.767 m.), Gürgen Dağ (1.400 m.), Eybek Dağ (1.100 m.), Kocakatran Dağ (1.060 m.) ve Ağı Dağ (1.020 m.) ve Yenice depresyonu kuzeyindeki Karlık ve Armutçuk Dağları’ndan oluşmaktadır. Yarımadanın kuzeyi ile kuzeydoğusunda dağlık sahadan kıyı ovalarına geçiş ani olmayıp yükseklik yavaş yavaş azalır. Bu topografyanın oluşumunda Armutçuk Dağları’ndan başlayarak Marmara Denizi’ne doğru devam eden basamak şeklindeki listrik fayların rolü büyüktür. Fakat Edremit Körfezi’nde bu geçiş çok anidir. Kaz Dağı güneyinde kalan kesim Edremit Körfezi’ne doğru önce yavaş yavaş alçalır, daha sonra ise bir fay dikliği ile son bulur

İl topraklarının % 40’ını dağlar, % 41.2’sini alçak ve yüksek platolar ve % 14.8’ini de ovalar teşkil eder. Çanakkale İli sınırları içinde ovalar akarsu ağızlarında ve geniş tabanlı vadilerde görülür. Bu ovalardan Anadolu yakasında yer alanlar Ezine Ovası, Bayramiç Ovası, Karabiga ve Biga Ovaları, Ayvacık (Tuzla) Ovası, Yenice (Agonya) Ovası ve Umurbey Ovası iken, Gelibolu Yarımadası’nda yer alanlar Kavak, Cumali, Yalova ve Kilye ovalarıdır. Bu ovalar; Tuzla Çayı, Kara Menderes Çayı, Sarıçay, Bayramiç Deresi, Burgaz Çayı, Gönen Çayı ve Kavak Çayı tarafından sulanmaktadır.

Çanakkale İli’nde konumu nedeniyle geçiş iklimi özellikleri hüküm sürmektedir. İl’deKaradeniz iklimi ile Akdeniz iklimi arasında geçiş özelliği gösteren Marmara iklimi görülmektedir. İl’de Küçükkuyu ve Ayvacık çevresinde Akdeniz iklimi, Biga çevresinde ise Karadeniz iklimi özellikleri hüküm sürmektedir. İl topraklarının % 54’ü ormanlarla örtülüdür.

Akdeniz iklimine özgü bitki topluluğu olan makileri; defne, kocayemiş, mersin, pırnal meşesi, keklik ve delice ile çalılar teşkil eder. Kıyıdan 30-40 km kadar içeriye sokulan ve 600 m’ye dek yüksekliklerde görülebilen maki topluluğu, daha çok Gelibolu Yarımadası’nın güneyindeki Lapseki-Biga arasında ve ilin kıyılarından orman alanları sınırına değin görülür. Ormanlar genel olarak karışık topluluklar durumundadır. Koru tipi ormanlara daha çok Kaz Dağları üzerinde görülür. Kaz Dağları, Katran Dağı ve Gürgen Dağı çevrelerinde koru ormanları görülmektedir. İbreli ana ağaç türlerini başta Kazdağı köknarı olmak üzere karaçam, kızılçam ve bodur ardıç oluşturmaktadır. İntepe, Kirazlı, Kalkım ve Sazak dolaylarında alçak kesimlerde karaçam, kızılçam, köknar, meşe, kayın ve kestane gibi nevilerden oluşan karışık ormanlar görülürken, yükselti arttıkça karaçam, kızılçam ve köknar; daha yükseklerde de köknar ormanları görülür Çanakkale İli Türkiye’nin Anadolu ve Trakya toprakları, Asya ve Avrupa kıtaları arasında sınır oluşturur ve Karadeniz ve Akdeniz arasında iki doğal suyolunun birisi dahilinde yer alır.