LINUX KURULUMU VE BAŞLANGIÇ

tarafından **elmyyraa** Cuma 12 Ara. 2008, 09:19

Linux hakkında ilk önemli dökümanlar yazıldığında, Linux
çalıştırabilecek bilgisayarların özellikleri önemliydi. Linux 32 bitlik
bir işletim sistemi olduğundan en az 80386SX işlemcilerle
çalışmaktadır. 8086 ve 80286 işlemcili IBM-PC uyumlu kişisel
bilgisayarlar Linux tarafından desteklenmemektedir. Hafıza olarak en az
4 Mbyte RAM ( yoğun işlemler için 12 veya 16) tavsiye edilmektedir.
Teknik olarak 2 Mbyte ile de çalışması gerekir. Pratik olarak bugün
piyasada bulunan hemen hemen her IBM-PC uyumlu kişisel bilgisayarda
Linux çalışabilmektedir.

8 Mbyte RAM’a sahip herhangi bir 486
üzerinde hemen hemen her türlü uygulama rahatlıkla
çalıştırılabilmektedir. Tabii ki daha fazla RAM ve daha hızlı
işlemciler sistemin genel olarak daha hızlı çalışmasını sağlayacaktır.

Linux
tarafından desteklenen donanımlar her geçen gün değişiyor.
Bilgisayarınızda bulunan herhangi bir donanımın desteklenip
desteklenmediğini Hardware-HOWTO dosyasından öğrenebilirsiniz.

Yine de daha önce yazılanları kısaca tekrar edersek,
Kişisel bilgisayarlarda INTEL, AMD, CYRIX şirketlerinin tüm 80386, 486, 586, 686, Pentium, PentiumPro işlemcileri
Tüm IDE, MFM, RLL sabit diskler
Çoğu SCSI sabit disk denetçileri
Çoğu Ethernet ve G/Ç kartları
Birçok VGA,SVGA,EGA,HERCULES görüntü kartları Linux tarafından desteklenmektedir.

Linux
başka işletim sistemleri ile aynı sabit diskte bulunabilir. Makinanıza
Linux yüklemek için mevcut işletim sisteminizi kaldırmak zorunda
değilsiniz. Fakat yine de Linux yükleyebileceğiniz bir miktar alan
ayırmak zorundasınız. Bir bilgisayara Linux yüklemek için
bilgisayarınız üzerinde bir başka işletim sisteminin bulunmasına gerek
yoktur, Linux tam anlamıyla kendi başına bir işletim sistemidir.

“Linux
sabit disk üzerinde ne kadar yer kaplar?” sorusuna kesin bir cevap
vermek oldukça zor, zira bu hangi yazılımları yükleyeceğinize ve ne
kadar kullanıcı alanı istediğinize çok bağlıdır. Yine de kaba rakamlar
vermek gerekirse, 40 Mbyte’lık bir alana çalıştırılabilir durumda ve
işinizin çoğunu görebilecek bir Linux kurulabilir. Tüm paketleri
yüklemeye kalktığınızda ise kabaca 250 Mbyte kadar yer kaplayacaktır.

Linux,
çok çeşitli gruplar tarafından sürekli geliştirilen bir işletim
sistemidir. Belirli kişiler ve topluluklar Linux için geliştirilen
temel işletim sistemini ve uygulama yazılımlarını bir araya getirerek
dağılımlar oluştururlar. Bir Linux dağılımı temel olarak bir makineye
Linux kurmak ve o bilgisayar üzerinde Linux’la çalışmak için gerekecek
tüm yazılımları ve paketleri içerir, bu yazılımların yüklenmesi için
bir yükleme yazılımı sağlar.

Şu an mevcut çok çeşitli Linux
dağılımları mevcuttur. Bu dağılımlar içerdikleri paketler ve yükleniş
çeşitleri açısında bazı ufak tefek farklılıklar gösterseler de temelde
aynı işletim sistemini yüklerler. Bir Linux dağılımı bir araya
getirildiği zamandaki güncel işletim sistemini içermektedir. Örnek
olarak Linux işletim sisteminin temeli olan çekirdek neredeyse her
hafta yenilenerek geliştirilmektedir. Oysa dağılımlar senede ancak
birkaç kere oluşturulurlar.

Linux dağılımları geleneksel
olarak 3.5” lik disketler halinde hazırlanırlar. (her biri bir 3.5” lik
diskete sığabilecek seri dizinler şeklinde). Her konu ile ilgili bir
seri disket bulunur. (örnek olarak n serisi ağ uygulamaları için
n1,n2,n3... şeklinde)

2.2 Sabit Disk Üzerinde Linux İçin Yer Açmak
Linux
işletim sistemini yüklemek için sabit diskiniz üzerinde Linux için bir
miktar yer ayırmak zorundasınız. Herhangi bir sabit disk bir işletim
sisteminde kullanılabilmesi için ilk olarak bölümlere (partition)
ayrılır. Daha sonra bu bölümler işletim sistemine uygun şekilde
formatlanır. Linux işletim sistemi kendi disk formatını (ext2)
kullanır. En yüksek verimi sabit disk üzerinde, kendi bölümünde, kendi
disk formatı altında çalıştığı zaman verebilir. Eğer ayrı bir
bölümlendirme yapılmıyorsa, tavsiye edilmese bile MS-DOS formatlı bir
disk üzerinde de kurabilir (UMSDOS) ancak bu sistemin performansı
diğerine göre oldukça düşük olacaktır. Bu dökümanın geriye kalan tüm
kısımlarında bilgisayarınıza Linux yüklemek için sabit disk üzerinde
Linux’a özgü bir bölüm ayrılacağı ve bu bölüme yükleyemeceği
kabul edilecektir.
MS-DOS formatlı bir disk hiyerarşisi altına
Linux kurmak için USMDOS-HOWTO dökümanından yararlanabilirisiniz. Eğer
bilgisayarınızı bir süredir kullanıyorsanız, büyük bir ihtimalle sabit
diskinizin tümünü kullandığınız işletim sistemi için ayırmış
durumdasınız.
MS-DOS kullanıyorsanız diskinizin bir (sadece C
veya birden fazla (C: D:..) bölüme ayrılmış durumda olabilir. MS-DOS
altında bir disk üzerinde en fazla 4 bölüm olabilir. (primary
partition). Eğer daha fazla bölüme ihtiyaç varsa temel bölümlerden biri
genişletilmiş bir bölüm olarak ayrılır (extended partition) ve bu bölüm
üzerinde mantıksal bölümler ayrılır(logical partitions).

Bilgisayarınızda
birden fazla bölüm varsa bir bölümü boşaltıp bu bölümü Linux için
ayırabilirsiniz. Eğer tek bölümünüz varsa, veya mevcut bölümlerinizden
birini tümüyle harcamak istemiyorsanız diskinizi yeniden bölümlemeniz
gerekecektir. Klasik olarak bu durumda bölmek istediğiniz bölümdeki
yazılımların yedeğini almanız, daha sonra MS-DOS altında fdisk yazılımı
yardımı ile söz konusu bölümü silmeniz, yeni boyutu ile yeniden
yaratmanız, bu bölümü format komutu ile formatlandırmanız ve yedeğini
aldığınız yazılımları yeniden yerleştirmeniz gerekecektir.

Bazı
yazılımlar mevcut bölümünüzü iki parçaya ayırabilirler. Örnek olarak
fips bu amaçla kullanılan bir yazılımdır. (Diskinizin üzerinde işlem
yapan her yazılım az da olsa disk üzerindeki bilgilere zarar verme
riski taşır. Bu tür yazılımlar ile çalışmadan önce önemli olduğunu
düşündüğünüz bilgilerin yedeğini almaya özen gösterin). Ftips, defrag
programı kullandıktan sonra bölümünüzü sizin belirleyeceğiniz
boyutlarda 2 bölüme ayırabilir.

Eğer bilgisayarınızı yeni
alıyorsanız veya yeni bir disk alıyorsanız, bu diskin tamamını veya bir
bölümünü Linux için kullanabilirsiniz. Bu amaçla diskinizde sadece
Linux kullanmak istemediğiniz bölümleri ayırmanız (ve gerisini boş
bırakmanız) yeterlidir. Linux bölümlerinin Linux altından formatlanması
gerekecektir.

Yoğun olarak Linux kullanan yerler için standart
olarak dağıtımdan gelen işletim sistemini ayrı bir bölüme yüklemeleri
kullanıcı alanları (/home) ve sonradan yüklenen yazılımlar
(/usr/local) için ayrı bir alan ayırmaları tavsiye edilebilir. Bu
sayede, işletim sistemi güncellemek son derece kolaylaşır, yeni işletim
sistemi yüklerken sadece işletim sisteminin bulunduğu bölüm üzerinde
işlem yapılır ve bu sayede kullanıcı alanlarının veya sonradan (dağıtım
dışı) yüklenen yazılımların zarar görmeleri engellenebilir.

tarafından **elmyyraa** Cuma 12 Ara. 2008, 09:20

Her bir bölüm için ne kadar yer ayrılacağı hakkında çok şey
yazılmıştır. Ne var ki yazılanların birçoğu sabit disklerin nadiren 200
Mbyte sınırını geçtiği günlerden kalmaktadır. Linux’un kaplayacağı
alan, hangi paketleri kullanacağınıza çok bağlıdır. Kabaca bir disketin
2-3 Mbyte arasında yer kaplayacağını düşünerek, yüklemek istediğiniz
disketleri hesaplayarak kaba bir tablo çıkartabilirsiniz. Tecrübeli bir
Linux kullanıcısı hangi yazılımları kullanıp hangilerini kullanmadığını
daha iyi belirleyecek durumda olacaktır. Dolayısı ile yeni bir
kullanıcı ortalama olarak 200-300 Mbyte kadar bir yer ayırmak
isteyecektir. Bu, günümüzün disk kapasiteleri düşünülünce o kadar büyük
bir alan değildir.

Takas alanı konusunda da çok şey
yazılmıştır. Birçok kaynak takas bölümü için ayırması gereken alanın
gerçek hafızanın 2 katının biraz fazlası olarak kabul edilmektedir.
Pratikte 10-60 Mbyte arasında bir alan fazlasıyla yeterli kalmaktadır.
Ancak takas bölmeleri 128 megabytedan daha büyük olamaz. Eğer 128
megabytedan daha büyük takas alanı gerekiyorsa birden fazla takas
bölmesi ayartmalısınız. Toplam 16 tane takas bölmeniz olabilir.

Takas
alanı kullanırken, bir seferde daha fazla uygulama çalıştırmanızı
sağlayacak şekilde Linux kullanılmayan sayfaları hafızadan diske taşır.
Ancak, takas işlemi genelde yavaş olduğundan gerçek fiziksel hafızanın
yerini dolduramaz. Ama çok fazla hafıza isteyen uygulamalar (X Window
System gibi) eğer yeteri kadar fiziksel hafızanız yoksa takas alanına
bel bağlar.

Tercih olarak 1.2 Gbyte’lık bir disk üzerinde;
Linux nedir denemek isteyen bir kişi için
• Bölüm 1: DOS 1000 Mbyte
• Bölüm 2: Linux 180-200 Mbyte
• Bölüm 3: Linux “swap” bölümü 10-20 Mbyte
İşinde arada sırada Linux kullanan birisi için
• Bölüm 1: DOS 400 Mbyte
• Bölüm 2: Linux 400 Mbyte
• Bölüm 3: Linux takas bölümü 32 Mbyte
• Bölüm 4: DOS( DOS altında D: olarak gözükecek) 400 Mbyte

İnternet üzerinde sadece Linux kullanan bir bilgisayar için

• Bölüm 1: Linux 100 Mbyte
• Bölüm 2: Linux takas bölümü 60 Mbyte
• Bölüm 3: Linux /usr 400 Mbyte
• Bölüm 4: Linux /home 600 Mbyte

2.3 Bilgisayarın Linux ile Açılması
Bilgisayarın
sabit diski üzerinde yer ayırdıktan, bir Linux dağıtımı bulduktan sonra
artık Linux yüklemek için yapılması gereken, yükleme yapmanıza yardımcı
olmaya yetecek şekilde

bilgisayarınızı Linux altında
çalıştırmaktır. Bu amaçla boot ve root disketi adı verilen iki disket
kullanılması yeterlidir. Bu disketlerden boot disketi bilgisayarınız
üzerindeki donanıma uygun bir Linux çekirdeği (kernel) içerir ve
bilgisayarın Linux ile açılmasını sağlar, root disketi adı verilen
diğeri ise makinanız Linux olarak açıldığı zaman çalıştıracağı
yazılımları içeren ve Linux’un çalışması için gereken sistem
programlarını içerir . Bu iki disketi,
MS-DOS altındaki sistem disketine benzetmek mümkündür.

Boot
ve root disketleri, Linux dağılımı ile birlikte gelirler. Eğer bir
CD-ROM dağıtımı kullanıyorsanız, büyük ihtimal disketler CD-ROM ile
beraber geleceklerdir. Eğer dağıtımı Internet’ten alıyorsanız bu
disketler bir disket görüntüsü olarak bulunacaklardır. Yapmanız gerek
bu disket görüntülerini normal disketlere bu amaç için yazılmış bir
yazılımla aktarmak ve açılış disketlerini oluşturmaktır. Bunun için
RAWRITE.EXE programını kullanabilirsiniz.

Root disketi için genelde bir veya iki seçenek bulunmaktadır. Genelde kullanılan disket color.gz adını alır.

Boot
disketi için aynı şeyi söylemek mümkün değildir. Zira boot disketi
Linux çekirdeğini içermektedir. Her işletim sistemi, o işletim sistemi
altında çalışacak olan bilgisayar üzerindeki donanıma erişebilmek için
bazı destekler içerir. Ne var ki her donanım kendisine göre bir takım
farklılıklar gösterir. Linux bilgisayarınız üzerinde bulunan birçok
donanım için destek verebilir, ne var ki tüm donanım desteğini tek bir
çekirdekte toplamak çekirdeğin gereksiz yere büyümesine ve
hantallaşmasına neden olacaktı( Bilgisayarınızda ses kartı donanımı
yoksa çekirdeğin ses kart desteğine ihtiyacınız olmayacaktır, yapılan
sadece gereken destekleri ekleyerek çekirdeğin verimini artırmak
demektir.)

Linux çekirdeği gerektiğinde destek verdiği
donanımları destekleyecek şekilde güncellenebilir. Ancak Linux
yükleyebilmek için, seçeceğiniz yükleme yöntemine göre bazı donanımlara
destek vermesi gerekmektedir. Örnek vermek gerekirse, NFS üzerinden
Linux yüklemek için çekirdek içerisinde mutlaka ağ (network) desteğinin
olması gerekmektedir ama ses kartı desteğinin olmasına gerek yoktur.
Linux yükledikten sonra derleyeceğiniz bir çekirdeğe ses kartı desteği
vermesini sağlayabilirsiniz.

Bir işletim sisteminin sabit
diske yüklenme aşamasında kullanıcıya sağlayacağı en büyük kolaylık,
deneyimli kullanıcılar için tüm paketleri kurmadan önce sormak, Linux’u
bilmeyen ve sabit diskine Linux kurmak isteyen yeni kullanıcılar için
ise kurulum aşamasını mümkün olan en az soru ile bitirip daha önceden
belirlenmiş birtakım paketleri otomatik olarak yüklemektir.
Çok
farklı donanımların olması Linux yükleyebilmek için bir dizi boot
disketinin oluşmasına neden olmuştur. Güncel bir Linux dağıtımında
hangi boot disketlerinin hangi donanımlara destek verebildiğini
görebilmek için ilgili dağıtımla gelen README dosyalarına bakmak
gerekecektir. Şu anki Slackware dağıtımı ile gelen boot disketlerinden
bazıları ;

• Bare.i IDE sabit disklere, sabit disk veya IDE/ATAPI CD-ROM’lardan yükleme yapmak için
• Net.i IDE sabit disklere, NFS üzerinden yükleme yapmak için.
• Scsinet.s
SCSI sabit disklere, NFS üzerinden yükleme yapmak için. Buna ek olarak
değişik SCSI denetçileri için 25 kadar değişik boot disketi
bulunmaktadır.
• Xt.i Bu açılış disketinde sadece IDE ve XT sabit disk sürücüleri vardır

tarafından **elmyyraa** Cuma 12 Ara. 2008, 09:20

Boot ve root disketlerinizi de elde ettikten sonra artık bilgisayar ilk
defa Linux altında çalışmak için hazırdır. Boot disketini takarak
sistemi açın, (PC’nin açılma sırasının A:,C: olmasına dikkat ediniz).
Disket açılır açılmaz yaklaşık bir sayfalık bir mesaj verecek ve
kullanıcıdan ek bir parametre isteyip istemediğini soracaktır.
Bu
noktada çalışacak olan yeteneğe birçok ek parametre verilebilir. Eğer
herşey yolunda giderse bu noktada özel bir parametre belirtmeye gerek
kalmayacaktır. Boot disketi parametreleri hakkında BootPrompt-HOWTO
içerisinde detaylı bilgi bulabilirsiniz. Bu aşamayı geçtikten sonra
çekirdek yüklenmeye başlayacak ve bir dizi mesaj geçecektir. Bu
mesajlar çekirdeğinizin bilgisayar üzerindeki donanımları tanıması ve
çeşitli hizmetleri çalıştırması ile ilgili mesajlardır. Çekirdeğin
donanımınızı ne şekilde tanıdığı bu mesajlardan anlaşılır. Yükleme
yapabilmek için çekirdeğin sabit diskinizi ve ağ bağlantısı
kullanacaksınız Ethernet kartınızı doğru olarak tanımış olması
gerekecektir.

Daha sonra kullanıcıdan root disketini yüklemesi
için bir mesaj çıkacaktır. Bu aşamada boot disketi yerine root disketi
takılmalıdır. Kısa bir yüklemeden sonra bir mesaj çıkacak ve ardından

login:
mesajı
ile karşılaşılacaktır. Tebrikler!. Artık Linux altında çalışmaya
başlayabilirsiniz. Bilgisayarınız şu anda sizden bir kullanıcı ismi
beklemektedir. “root” yazarak sisteme girin.

2.3.1 Ön Hazırlık

Yüklenmenin
her aşaması setup yazılımı tarafından yürütülür. Ancak ilk olarak disk
alanlarının tanımlanması gerekmektedir.Bu amaçla setup programı
kullanılır.

Linux altında bir bilgisayara bağlı her cihaza bir
dosya gibi erişilebilir. Her cihaza karşılık gelen bir sistem dosyası
mevcuttur.cihazlarla ilgili dosyalar /dev dizini altında yer alır. IDE
sabit diskler “hd”, SCSI sabit diskler “sd” olarak adlandırılır. Aynı
anda bir bilgisayara birden fazla disk bağlanmış olabilir. Diskler
sırasıyla a b c d olarak adlandırılır. Her disk üzerinde birden fazla
bölüm olabilir. Bu bölümler 1 2 3 4 olarak numaralandırılır. Örnek:

• /dev/hda, bir numaralı IDE (Primary Master) diski
• /dev/hda1, bir numaralı IDE diskin ilk bölümü (DOS altında c:)
• /dev/hda2, bir numaralı IDE diskin ikinci bölümü
• /dev/hdb, iki numaralı IDE (Primary Slave) diski
• /dev/hdc, üç numaralı IDE (Secondry Master) disk
• /dev/hdd, dört numaralı IDE (Secondry Slave) disk
• /dev/sdb3, ikinci SCSI sabit diskin üçüncü bölümü

göstermektedir.

2.3.2 FDISK

Birden
fazla sabit disk varsa hangisi ile ilgilenecek belirtilmelidir. Fdisk’i
kullanırken dikkat edilmelidir. Her an yanlış bir diski formatlama
yapabilirsiniz.

Fdisk komutu hardisk bölümlerinin düzenlenmesi
için kullanılır. Eğer komut satırında parametre verilmezse fdisk ilk
bulduğu disk üzerinde işlem yapacaktır. Komut satırında istenilen disk
belirtilmelidir.

Fdisk paremetreleri:
• /fdisk –v: Fdisk programının sürümünü ekrana getirir.
• Fdisk
–l: /dev/hda, /dev/hdb, /dev/sda, /dev/sdb, /dev/sdc, /dev/sdd,
/dev/sde, /dev/sdf, /dev/sdg ve /dev/sdh disklerinin (varsa)
bölümlendirme tablosunu ekrana yazar ve çıkar.
• Fdisk –s
: Eğer bir DOS bölümü değilse (bölüm numarası 10’dan
büyük), sözkonusu disk bölümünün büyüklüğü bayt cinsinden ekrana
yazılır.

2.3.3 Setup Programı

Setup Linux yüklemek
için gereken temel birçok işlemi yapabilir. Ok tuşları yardımıyla
menüler arasında gezerek işlemleri tamamlayabilirsiniz.ekrana gelen
menüler aşağıdadır.(Linux sürekli gelime halinda olduğu için zamanla
değişiklikler olabilir.)
Hint: If you have trouble using the arrow keys on your keybord,
You can use “+”, “-“ and TAB instead. Which option would you like?

HELP Read the Slackware setup HELP file
KEYMAP Remap your keyboard
MAKE TAGS Tagfile customization program
TARGET Select target directory [now:/]
SOURCE Select source media
DISK SETS Decide which disk sets you wish to install
INSTALL Install selected disk sets
CONFIGURE Reconfigure your Linux system
PKGTOOL Install or remove packages with Pkgtool
EXIT Exit Slackware Linux Setup
< OK >

• HELP Menüsü: Setup programı hakkında bazı ipuçları verecektir.

• KEYMAP Memüsü: Bu menü ile Amerikan klavye dışında bir klavye tanımlamak mümkün olacaktır.

• MAKE TAGS Menüsü:
Bu menü yardımı ile dağıtım disketlerinde özel uzantılı dosyalar
hazırlayarak hangi paketlerin yükleneceğini otomatik olarak belirlemek
mümkündür. Bu sayede eğer benzer makineler yüklenecekse yüklenecek
paketler bir kere belirlenir ve bir daha menülerden ekstradan
paketlerin seçilmesine gerek kalmaz. Büyük ihtimalle buraya kadar henüz
bir takas alanı tanımlamamışsınızdır. Setup yazılımı bu durumu anlar
ise bir takas bölmesi oluşturulması için aşağıdaki menüyü ekrana
getirecektir.

• ADDSWAP Menüsü: fdisk ile ayırdığınız
takas bölümünü uygun şekilde formatlar ve bu bölümü kullanıma açar.
Setup yazılımı hangi disk bölümünün takas bölümü olarak ayrıldığını
otomatik olarak bulacaktır. Daha sonra söz konusu alanları form
atlayacak ve bu takas alanını sistem belleğine ekleyecektir. (Her
adımda bir onay isteyecektir.)

• TARGET Menüsü:
Linux’un hangi bölüme yükleneceğini belirler. Bu menüye girildiği zaman
Linux’un disk formatına (ext2) sahip (sabit disk bölümü numarası 83
olan) tüm disk bölümleri gösterilecek ve içerlerinden hangisine Linux
kurulması istenileceği sorulacaktır. Bu aşamadan sonra o disk bölümü
kullanıcı isterse formatlanacaktır. Burada iki format seçeneği vardır.
Bu seçeneklerin ikincisinde disk önce hatalar için taranacak daha sonra
formatlanacaktır. Eğer Linux disk formatında başka bölümler varsa bu
bölümlerin kullanılmasının istenip istenmediği sorulacaktır. Bu sayede
disk hiyerarşisinin herhangi bir kısmını bu ek disk bölümleri üzerine
kurmak mümkündür. Son olarak Linux tarafından desteklenen başka disk
bölümleri varsa (Örneğin DOS) bu bölümlere Linux altından erişim
yapılmasının istenip istenmediği sorulacak ve bu bölümler için
hiyerarşi içerisinde bir dizin atanması istenecektir.

• SOURCE Menüsü: bu menü Linux dağıtımının nerede aranması gerektiğini belirler. Buradaki seçenekler

SOURCE MEDIA SELECTION
Where do you plan to install slackware Linux from?

1 Install from a hard drive partition
2 Install from floppy disks
3 Install via NFS
4 Install from a pre-mounted directory
5 Install from CD-ROM

• 1
Numaralı seçenek, Linux dağıtımını bir sabit disk bölümünde aramak için
kullanılacaktır. Bu seçenekle örnek olarak DOS kısmında bulunan dağıtım
disketlerinden yükleme yapılabilir.
• 2 Numaralı seçenek,
disketlerden yükleme yapılmaktadır. Çalışır bir sistemi birkaç disketle
oluşturmak mümkündür. Ancak günümüzde tercih edilmemektedir.
• 3
Numaralı seçenek, NFS üzerinden yükleme yapmak için kullanılmaktadır.
Burada bilgisayar ağına bağlı olması, bu bilgisayar ağı üzerindeki bir
sunucu üzerinde erişim izni bulunan bir dizin altında dağıtım
disketlerinin bulunması gerekmektedir. Bu seçenekle yükleme yapmak için
boot disketi içerisinde yer alan diskette ağ desteğinin bulunması
gerekmektedir. Bu seçeneğin ardından bilgisayarın (geçici) IP numarası
varsa ağ üzerindeki yönlendiricinin (router-getway) IP numarası, ağ
maskesi (subnet mask), NFS sunucu IP numarası ve sunucu üstünde dağıtım
disketlerinin bulunduğu hiyerarşi gibi ağ ile ilgili parametreler
sorulacaktır. Bu soruların cevabını sistem yetkilisinden öğrenmeniz ve
onun onayını almanız gerekecektir.
• 4 Numaralı seçenek, aslında 1
numaralı seçeneğe çok benzemektedir. Aradaki fark bu durumda sistem
hiyerarşisine bağlanmış (mounted) bir dizin içerisinde dağıtım
disketlerinin bulunmasıdır.
• 5 Numaralı seçenek ise CD-ROM’dan yükleme yapmak içindir.

• DİSKSETS Menüsü

CUS Also prompt for CUSTOM disk sets
A Base Linux system
AP Various Applications that do not need X
D Program Development (C, C++, Lisp, Perl etc.)

tarafından **elmyyraa** Cuma 12 Ara. 2008, 09:21

E GNU Emacs
F FAQ lists, HOWTO documentation
K Linux kernel source
N Networking (TCP/IP, UUCP, Mail, News)
T TeX typesetting sftware
TCL Tcl/Tk script languages
X Xfree86 X Window System
XAP X Aplications
XD X Server Development kit
XV Xview (Openlook Window Manager, apps)
Y Games (tahat do not require X)

A Serisi (8 disket):
Temel işletim sistemi bu disketlerde yer alır. Temel disk hiyerarşisi
yaratılır, sistemin çalışması için hayati olan yazılımlar, terminal
yazılımları, kabuklar (shell), disk düzenleme yazılımları,
kütüphaneler, Linux çalıştırmak için LILO ve LOADLIN bu disketlerdedir.

AP Serisi (5 disket):
X Window ortamı gerektirmeyen uygulama yazılımlar. Metin editörleri,
ghostscript, man sayfaları, midnight commander (Norton Commander
benzeri bir yazılım) bu disketlerde yer alır.

D Serisi (13 disket):
Tüm programlama dilleri ve destek yazılımları bu disketlerde yer alır.
Eğer kendinize yeni bir Linux Çekirdeği derlemeyi düşünüyorsanız bu
seriye ihtiyacınız var.

E Serisi (8 disket): EMACS editörü.

F Serisi (2 disket):
Linux hakkında birçok doküman ve açıklama bu disketlerde yer alır.
Yeni başlayan birisi bu disketleri mutlaka yüklemesi gerekir. Söz
konusu dokümanlar sıkıştırılmış halde
/usr/doc
/usr/doc/faq
/usr/doc/faq/HOWTO
dizinlerine
yüklenecektir. Dokümanlar sıkıştırılmış olduğundan zless gibi
sıkıştırılmış dosyaları destekleyen bir yazılımla okunmaları gerekir.

K Serisi (6 disket):
Çekirdeğin kaynak kodu burada bulunur. Eğer kendi donanımınıza uygun
bir çekirdek derlemek istiyorsanız bu seriye ihtiyacınız var. FTP
arşivlerinden kaynak kodu olarak bulacağınız bazı yazılımlar da bu
hiyerarşi altında yer alan bazı dosyalara ihtiyaç duyacaklardır.

N Serisi (6 disket) :
Ağ desteği bu diskler ile sağlanmaktadır. E-posta okuma yazılımları,
lynx, www sunucusu, haber grubu okuma yazılımları bu disketlerin
içerisinde yer alan yazılımlardır.

T Serisi (9 disket):
TeX. TeX yüklerken üç temel seçenekle karşılaşacaksınız. İlk seçenek
hangi TeX yardımcı paketlerini isteyeceğinizi sorar. İkinci seçenek
hangi dil için makro tanımları istediğinizi sorar. Son seçenek yazı
tipleri hakkında tercihlerinizi sorar.
TCL Serisi (2 disket): X Window altında kullanımı basit bir programlama dili ve bu dili ile yazılmış bazı uygulama yazılımları (tkdesk).

X Serisi (16 disket):
X Window desteği. Bu disketlerin büyük kısmı değişik grafik kartları
için X window sunucuları ve yazı karakterlerinden oluşmaktadır. Linux
yüklediğiniz bilgisyar üzerindeki grafik kartını bilmeniz ve buna uygun
bir sunucu seçmeniz gerekmektedir.

XAP Serisi (4 disket):
X Window altında çeşitli uygulamalar: santranç, gnuplot, xv, xfileman,
windows95 benzeri X Window arayüzü bu seriler içerisinde yer almaktadır.

XD Serisi (3 disket): Xserver geliştirmek için kütüphane ve uygulama yazılımları.

XV Serisi (3 disket):
OpenLook desteği veren yazılımlar. Bu sayede X Window altında Sun
bilgisayarlarda yer alan Open Windows benzeri bir ortam kullanılabilir.

Y Serisi (1 disket): Minik birkaç oyun.

• INSTALL
Menüsü: Seçtiğiniz disk serilerini belirlediğiniz kaynaktan, belirtilen
hedef disk bölümüne aktarır. Disk serileri içerisinde yer alan
paketleri ne şekilde yüklemek istediğiniz konusunda birtakım seçenekler
olacaktır. Bunlar:
NORMAL Use the default tagfiles for verbose prompting
MENU Choose package subsystems from interactive menus
CUSTOM Use custom tagfiles in the package directories
PATH Use tagfiles in the subdirectories of a custom path
EXPERT Cgoose individual packages from interactive menus
NONE Use no tagfiles-install everything

NORMAL: Bu seçenek ile gerekli paketler yüklenir, diğer paketler için kısa bir açıklama yazılır ve kullanıcının fikri sorulur.

MENU ve EXPERT:
Bu seçeneklerde her disk serisi yüklenmeye başlanırken o seride yer
alan tüm paketler bir menü içerisinde yer alır. Kullanıcı istediği
paketleri işaretler ve bunların yüklenmesini sağlar.

CUSTOM ve PATH:
Daha önce belirtilen TAGFILE dosyaları yardımıyla yükleme yapmak için
kullanılır. Bu durmda belirli bir uzantıya sahip dosyalar içerisinde
(TAGFILE) yüklenmesi gereken yazılımlar belirtilir. Bu seçenek ile
TAGFILE’ların uzantısı belirtilir ve o uzantılı dosyalarda bulunan
paketler yüklenir.

NONE: Herşeyi kuracaktır. Sadece belirli paketler için anlamlıdır.

2.3.4 Sistem Tanıtımları (Konfigürasyon)

Yükleme
bittikten sonra yapılacak iş artık sistemimizin tanıtımlarını
yapmaktır. İlk aşama sistemi açacak bir çekirdek belirlemektir. Bu
konuda üç seçenek var:
Bootdisk Use the kernel from the installation bootdisk
Cdrom Use a kernel from the Slackware CD
Floppy Install a zimage or bzimage file from a DOS floppy

Bootdisk: Bu seçenekte kullandığınız çekirdek boot disketinden kopyalanacaktır.

CD-ROOM: Slackware CD-ROOM’unda bulunan önceden derlenmiş çekirdeklerden herhangi birisini seçebilirsiniz.

tarafından **elmyyraa** Cuma 12 Ara. 2008, 09:21

Floppy: Herhengi bir DOS disketinde yer alan çekirdeği yüklemenizi sağlar.

Daha
sonra sisteminiz için bir boot disketi yaratmak isteyip istemediğinizi
soracaktır. Ne olursa olsun, elinizin altında root ve boot disketleri
bulundurmak zorundasınız. Bir sorun olduğunda sisteminizi açmak için
bir boot disketi bulmanız gerekecektir.

Ardından setup size
modem, mouse, CD-ROM, bulunduğunuz zaman dilimini soracak ve liloconfig
yazılımı çalışacaktır. ;LILO, Linux Loader (Linux yükleyicisi)
kelimelerinden meydana gelir. LILO Linuz yüklemek için kullanılan çok
pratik ve etkili bir yazılımdır. Bilgisayar açılır açılmaz, boot eden
ilk sabit diskin üzerinde (boot partition) kendini yazar, bilgisyar
açılır açılmaz, birden fazla işletim sistemi için seçenek sunulur.
Konfigürasyon sırasında LILO kendisinin nereye yazılacağını sorar, bu
seçenekler arasında
1. The Master Boot Record of your first hard drive
2. The superblock of your root Linux partition
3. A formatted floppy disk
yer alır.

1 numaralı seçenek, birçok uygulamada kullanılacak olan seçenektir. MBR bir bilgisayar açarken ilk bakılacak yerdir.

2 numaralı seçenek,
MBR’yi kullanmamaktır. Bunun sebebi, MBR üzerinde bir başka işletim
sisteminin benzer bir yazılımın bulunması olabilir. (örneğin OS/2
Bootmanager).

3 numaralı seçenek, LILO kendisini bir diskete yükleyecektir. Bu disketten açıldığı zaman menü ortaya çıkacaktır.

Daha
sonra boot işlemi sırasında çekirdeğe gönderilecek ekstra parametreler
belirtilebilir. Birçok sistem için bu parametre gereksizdir. Bu
parametre boot diski ile açıldığı zaman sorulan parametrenin aynısıdır.
Sonraki seçenek LOLO’nun yükleme sırasındaki davranışını belirler. LILO
konfigürasyonu sırasında birden fazla boot edilebilecek sabit disk
bölümü tanımlanabilir. Shift tuşuna basıldığı zaman LILO mevcut
bölümler için bir liste çıkaracaktır. LILO için tanımlı dört davranış
vardır:

1- None, don’t wait at all – boot straight into the first OS
2- 5 seconds
3- 30 seconds
4- Present a prompt and wait until a choice is made without timing out

1 numaralı seçenek,
hiç beklenmeden doğrudan listede belirtilen ilk işletim sistemini
yükleyecektir. Sadece Linux bulunan bilgisayarlar için kullanılan
seçenel budur.

2 ve 3 numaralı seçenek, sırasıyla 5 ve 30
saniye beklerler, eğer bu süre içerisinde Shift tuşuna basılmazsa ilk
sırada yer alan işletim sistemi yüklenir.

4 numaralı seçenek, bir işletim sistemi seçilene kadar bekler.

Daha
sonra sırasıyla yüklenmesini tercih ettiğiniz disk bölümlerini
tanıtabilirsiniz. LILO her bölüm için sizden ayıredici bir kelime
isteyecektir. LILO yükleme anında sizden komut beklerken bu kelimeye
göre işletim sistemini yükleyecektir.

2.4 Makineyi Açmak
Linux
yükleme işlemi sona erdi. Sıra makinenizi Linux çalışacak şekilde
çalışmasını sağlamaktır. Bunun için temel olarak iki değişik yöntem
mevcuttur.
• LILO: En çok kullanılan en pratik açılış şeklidir.
Burada bilgisayar açıldığı zaman isteğe göre bir süre bekler ve bu
esnada shift, tab veya control tuşuna basılırsa birden fazla işletim
sistemi ile çalıştırma seçeneği sunar.
• LOADLIN: DOS altında
çalışan bir yazılımdır. DOS altında çalışırken Linux Yüklemenize yarar.
Eğer kurulum aşamasında LOADLIN paketini (A serisi disketler içinde )
seçmişseniz bu paket /root dizini altında LOADLIN.ZIP ismi ile
kaydedilmiş olacaktır. Yapmanız gereken bu yazılımı ve mevcut
çekirdeğinizi (/vmlinux) DOS kısmını aktarmaktır. (son yıllarda pek
kullanılmaktadır.)

Bütün bu adımlardan sonra artık elinizde
çalışmaya hazır bir linux makine vardır. Makineyi kapatıp tekrar açın .
ekranda çekirdek mesajları geçtikten sonra:
Login:
Belirecektir. Buraya root yazın ve sisteme girin. İlk deneme için

# shutdown –rf now

yazabilirsiniz.
Linux bir makine çalıştığı sürece hafıza içerisinde birçok tampon
beelek açar. Mümkün olduğu kadar makineyi kapama tuşuna basarak
kapatmayın. Shutdown komutu işletim sisteminin tampon belleklerde
tuttuğu bilgileri güncellemesini sağlayacaktır. –r paremetresi sitemin
reboot etmesini sağlayacaktır. Bilgisayarı kapatmak için

# shutdown –hf now

komutu
kullanabilirsiniz. Burada yer aln h paremetresi sistemin “halt”
edeceğini (tamamen kilitleme) ve bir daha açılmayacağını belirtir.

Sistemde
çalışmaya başlamak üzere ilk iş olarak kendinize çalışmak amacıyla bir
kullanıcı tanımlayın. Sistemde başka kullanıcı olacaksa, onlar için de
hesap açacaksınız. Kullanıcı hesabı açmak için

# adduser

komutu
kullanılır. adduser (veya useadd) komutu, kullanıcı ismi, isim ve
soyad, GID (grup kimliği), UID (kullanıcı kimliği) gibi birtakım
sorular sorulacaktır. Bu komut hakkında detaylı bilgiyi Sistem Yönetimi
bölümü altında bulabilirsiniz. root kullanıcısı sistem üzerinde
sınırsız yetkiye sahip olduğundan sistem dosyalarını kazara
değiştirmenize veya silmenize sebep olabilir.

Şimdi yeni
hesabınızla sisteme girebilirsiniz. ALT F1’den ALT F6’ya kadar olan
tuşlarla birden çok ekranda (sanal akranlar) aynı anda
çalışabilirsiniz.
Bu noktadan sonra bazı uygulamaların ayarlamalarını yapmanız gerekecek.

Açılış
esnasında makinanızın ismi /etc/rc.d/rc.M dosyasında belirlenir. Bu
dosyayı uygun şekilde değiştirerek makinanızın ismini de yeniden
tanımlayabilirsiniz. Makinenizin ilk ismi

darkstar olacaktır.
Eğer TCP/IP ağ üzerinde çalışıyorsanız, /etc/HOSTNAME dosyasının
içeriğini değiştirerek veya hostname komutu kullanılarak makine ismi de
değiştirilebilir.

2.4.1 Başlangıçta

Önceki bölümde
sisteme girmek için şifresi olmayan “root” kullanıcıyı kullanmıştık. Bu
kullanıcı sistemde en fazla yetkiye sahip kullanıcı olup sistem
görevlisi (sorumlusu) adını alır. Eğer root dışında bir kullanıcı
hesabı tanımlanmışsa onu kullanın. Şifre yazıldıktan sonra komut
istemcisine, yani kısaca kabuk dediğimiz programa gelir. Şifre
yazılırken, başkalarının görmemesi için ekrana basılmaz, imleç sabit
kalır.

Kullanıcı isimleri veya şifrelerde büyük ve küçük harfler
arasında fark vardır. Root, root, RooT farklı kullanıcıları işaret
eder. Sisteme ilk girişte aşağıdaki gibi bir satırla karşılaşacaksınız.

Welcome to Linux 1.2.13.

Linux login: root
Pasword:
Last login: Thu Feb 13 12:46:35 on tty 1
Linux 1.2.13.
You have mail.
Linux: ~#

Genellikle
komut istemcisinin sonundaki karekter, root kullanıcısı için #, diğer
kullanıcılar için $ olur. Bu karekterlerden önce de makine ismi
yeralır. MS-DOS’ta olduğu gibi burada UNIX komutlarını girebileceğiniz
kabuk (shell) üzerindesiniz.

Şifreyi değiştirmek için kullanılan
komut passwd’dir. Bir kullanıcı sadece kendi şifresini değiştirirken
root!a herkesin şifresini değiştirme yetkisi verilmiştir. Herhangi bir
sistemde hesap şifrenizi unutursanız, bunu sadece root değiştirebilir.
root iken passwd yazın ve enter tuşuna basın.

linux:~# passwd
Changing password for root
Enter new password:
Re-type new password:
Password changed.
linux:~#

şifrenizi
iyi saklayın. root şifresini ele geçiren birisi sistemde istediği
değişiklikleri yapabilir. Şifre seçimi için Linux İşletim Sisteminde
Güvenlik konusuna bakın.

Linux komutları hakkında bilgi almak
için man komutu kullanılır. Eğer kurulum aşamasında man dosyalarının
kopyalanması sorusuna olumlu yanıt verilmişse bunlar /usr/man dizini
altında bulunur. Örneğin passwd komutu hakkında detaylı bilgi almak için
$ man passwd
yazılır.
Tüm man dosyaları /usr/man dizini altında 8 ayrı dizinde saklanır
(man1...man8). bazı komutların man dosyaları birden fazla dizin
altında bulanabilir. Bir dosya komut hakkında bilgi verirken diğeri
sistem programcılarına yönelik olabilir. Örnek olarak mount komutu, hem 2 hem de 8 numaralı man dosyalarıyla birlikte arşivlenmiştir. C programlayıcısı, mount komutuna ulaşmak için
$ man 2 mount
yazarken, normal kullanıcı,
$ man 8 mount
yazmalıdır.
Bunun yanında başlığında belirli bir anahtar sözcüğü içeren tüm man
dosyalarını araştırmak için apropos komutu kullanılır.her komut, bir
veya birden çok parametre alabilir. Örnek olarak,

find .-name “*.txt” –print

komutu,
bulunduğunuz yerden itibaren tüm dosyaları araştıracak ve bunların
arasından sonu .txt ile bitenleri ekrana basacaktır. Parametreler genel
olarak “-“ işaretleri ve bu işaretten gelen parametre ismi ile
belirtilirler.

2.4.2 Sorun Çıktığında

Çıkabilecek
en önemli sorun bilgisayarın açılmamasıdır. Bunun birçok sebebi
olabilir. Açılış esnasında ilk olarak LILO çalışır. Çekirdek yüklenir.
Hizmet veren yazılımlar teker teker çalışmaya başlar.

Her aşmada
birçok satırda durumunu belirtecektir. Çalışan yazılımlar veya yazılım
parçalarının her biri birbirinden bağımsız olduğu için açılış sırasında
geldiğiniz nokta çok önemlidir. LILO çalışmadığında veya çekirdek
yüklenirken takılırsa boot disketi ile rahatlıkla sistemi
açabilirsiniz. Örnek olarak Linux yüklü disk bölümünüzün /dev/hda2
olduğunu varsayalım. Boot disketi parametre isteğinde

mount root = /dev/hda2

yazmanız
yeterli olacaktır. Bu durumda boot disketinde yer alan çekirdek ile
belirttiğiniz bölümde yer alan Linux hiyerarşisi açılacaktır. Çalışan
bu sisteminiz içerisinde artık hatanın kaynağı daha rahat
bulabilirsiniz.

Çekirdeğin yükleme esnasında takılması büyük
ölçüde çekirdeğin donanımı doğru belirleyememesinden çıkar. Örneğin
ethernet kartınızı yanlış tanımış olabilir. Bunu çözmenin temel yöntemi
çekirdek içerisinde kullanmayacağınız donanımlara ilişkin destekleri
kaldırmak veya çekirdeğe yardımcı olabilecek açılış parametreleri
vermek.

Çalışan sisteminizde bir arıza meydana gelip de makine
aniden çalışmamaya başlarsa en son yaptığınız değişiklikleri gözden
geçirin.

Sisteminizin çalışması her zaman Linux’dan
kaynaklanmayabilir, donanım ile ilgili sorunlar da yaşayabilirsiniz.
Rastgele davranışlar, durup dururken çakılmalar, panik mesajları
altında, bozuk sabit diskler, normalden yüksek frekansta çalıştırılan
işlemciler ve sistem saatine göre yavaş kaçan veya bozuk RAM’ler
yatabilir.

LINUX KURULUMU VE BAŞLANGIÇ

LINUX KURULUMU VE BAŞLANGIÇ

Geri: LINUX KURULUMU VE BAŞLANGIÇ

Geri: LINUX KURULUMU VE BAŞLANGIÇ

Geri: LINUX KURULUMU VE BAŞLANGIÇ

Geri: LINUX KURULUMU VE BAŞLANGIÇ